Petrolde büyük tehlike: Husiler

Yemen’de isyancı Husileri Kızıldeniz’i Aden Körfezi’ne bağlayan
Bab’ül Mandab Boğazı’na hâkim noktalardan çıkartmadaki
başarısızlık, petrolü pazarlara ulaştırmanın ne kadar hassas
dengelere bağlı olduğunu ortaya koydu.

Bab’ül Mandab, dünyada deniz trafiğinin geçici olsa bile aksaması
halinde enerji fiyatlarının anında tepki vereceği ‘7 boğum’
arasında yer alıyor. 

2013’e ait eldeki son rakamlara göre, dünyada günde üretilen
ortalama 90.1 milyon varil petrol ve ona eşdeğer rafine ürünün 56.5
milyon varili denizyoluyla taşınıyor. Bunun toplam 47.6 milyon
varili her gün 7 boğumdan geçiyor.

Bab’ül Mandab’tan geçen günlük petrol ve rafine ürün miktarı ise
3.8 milyon varil. İstanbul ve Çanakkale boğazları da yedi boğumdan
biri kabul ediliyor.

Boğumlar dünya enerji ve ticaret dengesi için kritik önem taşıdığı
için Husileri durdurmaya çalışan Suudi Arabistan öncülüğündeki
koalisyonun savaş gemileri ağırlıkla Bab’ül Mandab’ın güvenliğini
sağlıyor.

Bab’ül Mandab ve Türkiye’deki boğazlar dışındaki boğumların
önemleri ise şöyle:

EN ÖNEMLİSİ HÜRMÜZ

HÜRMÜZ BOĞAZI: 17 milyon varille denizlerde taşınan petrolün yüzde
30’u her gün buradan geçiyor. Hürmüz’den geçen petrolün yüzde 85’i
Hindistan, Çin, Güney Kore ve Japonya’ya gidiyor. Dünya
sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ticaretinin yüzde 30’una ev
sahipliği yapıyor.

MALAKKA BOĞAZI: Doğu Asya’ya ulaşmanın en kısa yolu olan Endonezya
ile Malezya arasındaki Malakka’dan günde 15.2 milyon varil petrol
geçiyor. Malakka trafiğe kapanırsa Pasifik ile Hint Okyanusu
arasındaki takımadaların dar boğazlarını kullanmak gerekiyor. Uzun
gecikmelere neden oluyor.

SÜVEYŞ KANALI: Kanal ve paralel boru hattından her gün 4.5 milyon
varil petrol taşınıyor. Basra Körfezi ve Arap Yarımadası’ndan
Akdeniz’e ulaşan petrolün yüzde 68’i Avrupa, yüzde 16’sı ise ABD’ye
gidiyor. Süveyş’ten Kızıldeniz’e giden ürünün son durağı Asya
ülkeleri oluyor.

DANİMARKA BOĞAZLARI: Rusya’nın 2005’ten sonra ham petrol ihracında
önceliği Baltık Denizi’ndeki limanlarına vermesiyle açık denizlere
tek geçiş noktası olduğu için stratejik önem kazandı. Günde geçen
3.3 milyon varilin 100 bini hariç tamamı Rus petrolünden
oluşuyor.

PANAMA KANALI: Tanker boyutları sürekli büyüdüğü için artık sınırlı
kapasiteyle günlük 800 bin varil petrolün geçişine sahne oluyor.
Genişleme çalışmaları tamamlandığında geçen miktarda hızlı yükseliş
olacağı öngörüldüğü için önemini koruyor.

BORU HATLARI ALTERNATİF DEĞİL

7 boğumun güzergâhına alternatif olacak boru hatları bulunuyor.
Yeni boru hatlarının inşası da devam ediyor. Ancak şu an var olan
ve inşası devam eden hiçbir boru hattının kapasitesi, herhangi bir
boğumun kapanması halinde onun yükünü taşıyacak durumda bulunmuyor.
Örneğin Hürmüz’e alternatif hatlar 8.2 milyon varil kapasiteye
sahip.

“TÜRKİYE’NİN TRAFİĞİ ÇOK YOĞUN VE NAVİGASYON ZOR”

İstanbul ve Çanakkale boğazları tek bir boğum olarak kabul
ediliyor. İki boğazdan 2013’te günde 2.9 milyon varil petrol veya
ona eşdeğer rafine ürün geçti. Bunun yanında yılda ortalama 48 bin
gemi iki boğazı kullanıyor. Bir devlet kurumu olan ABD Enerji
Bilgilendirme Dairesi’nin Kasım 2014’te yayımladığı raporda,
İstanbul ve Çanakkale boğazları genişlikleri ve petrol harici gemi
geçişi de dikkate alındığında en yoğun trafiğe sahip olan boğum
olarak tanımlanıyor. Ayrıca iki boğazın coğrafi özellikleri de
dikkate alındığında navigasyonun çok zor olduğuna dikkat çekiliyor.
Boğazlar, Batı ve Güney Avrupa’ya gidecek Rus, Azeri ve Kazak
petrolünün tek deniz geçişini sağlıyor. Ancak Baltık limanlarına
yöneldiği için Rus petrolünün ağırlığı geriliyor.