Kentsel Dönüşüm rantı yüksek ilçelerde daha fazla
Kentsel Dönüşüm rantı yüksek ilçelerde daha fazla
Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun İstanbul’da çok
sayıda ilçenin kaderini değiştirdi. Kadıköy Fikirtepe,
Gaziosmanpaşa, Esenler, Bağcılar, Beyoğlu gibi ilçelerde yüzlerce
bina yıkıldı, yeni bina yapma çalışmaları da sürüyor. Oysa Japonya
Uluslararası İşbirliği AJansı’nın (JICA) açıkladığı depremde riskli
alanlar haritası ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ilan ettiği
riskli alanlar yüzde 72.9 oranında örtüşmüyor. Rantı yüksek
bölgelerin ‘riskli alan’ ilan edildiği öne sürülüyor. Türkiye’de
6.5 milyondan fazla evin yenilenmesi hedefiyle başlayan dönüşüm
sürecinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bazı ilçelerde ‘riskli
alanlar’ ilan etti. Riskli alan ilan edilen bölgeler inşaat
firmalarının ilk adresi oldu. Kentsel dönüşüm kapsamında yapılan
yeni gayrimenkul projelerinde vergi ve harçlardan muaf olunması,
KDV’nin yüzde 18 yerine yüzde 1 olması ve kimi ilçelerde sağlanan
imar artışı bu ilçelerdeki dönüşümü daha karlı bir yatırıma
çevirdi.
Bilim Akademisi Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, “‘Kentsel dönüşüm neden
bu ilçelerde başladı’ derseniz buna bilimsel cevap yok. Kentsel
dönüşüm şuan müteahhitlik hizmeti olarak ilerliyor. Oysa dönüşüm
lüks rezidans yapmakla değil, omurgası sağlam ama uygun fiyatlı
evler yapmakla olur” dedi. İstanbul’da ilçeleri inceleyen kapsamlı
bir çalışma yapılmadığını, bina envanterinin çıkarılmadığını
söyleyen Görür, müteahhitlerin ilgi duyduğu alanların riskli ilan
edildiğini ileri sürdü. Görür şunları söyledi: “Olası bir depremde
binlerce can kaybedersek, o alanların riskli ilan edilmemesinin
hesabını hangi kurum verecek merak ediyorum. Belki de şu an
depremde yıkılmayacak binaları yıkıp yapıyoruz.”
Risk haritası gerek
Şehir Plancısı Faruk Göksu ise, İstanbul’da yapılan kentsel dönüşüm
çalışmalarını ‘gayrimenkul geliştirme’ olarak tanımladı. Kanunun,
en az riskli ilçelerde uyguladığını ileri süren Göksu, “En yüksek
riskli bölgelerde kentsel dönüşüm yok. Piyasa koşullarında imar
artışı vergi avantajı gibi kolaylıklar inşaat firmalarını riskli
alana değil, kar gördüğü yere yöneltti” dedi.
En risklisinden başlamalı
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde Esenler,
Gaziosmanpaşa, Bağcılar 2. derece, Sarıyer 3. derece deprem
kuşağında yer alıyor. Bu ilçelerde riskli alanlar ilan
ediliyor.
1. derece deprem kuşağında yer alan Beylikdüzü, Bakırköy,
Bahçelievler, Zeytinburnu, Fatih, Ümraniye, Ataşehir, Maltepe,
Sancaktepe, Tuzla, Pendik gibi ilçelerde ise riskli alan çalışması
yok ya da yok denecek kadar az. Uzmanlar, Bakanlık tarafından
riskli ilan edilen yerlerde kentsel dönüşüm olmasının hatalı
olmadığını belirtiyor. İlan edilen yerlerde de risk olduğunu
belirten uzmanlar en riskliden en az riskliye doğru çalışma
yapılması gerektiğini söylüyor. Öte yandan Türkiye İstatistik
Kurumu (TÜİK) 2014 Ocak-Eylül Ayı Yapı İzin İstatistikleri
verilerine göre, Türkiye’de 2014 yılının ilk dokuz ayında bir
önceki yıla göre belediyeler tarafından yapı ruhsatı verilen
yapıların bina sayısı yüzde 25.6, yüzölçümü yüzde 39.2, değeri
yüzde 54.4, daire sayısı yüzde 33.3 arttı. Bu artışta vergi
avantajlı ilçelerde yapılan inşaatların etkili olduğunu belirten
uzmanlar, ilçe bazında arz fazlası olacağı uyarısında
bulundu.
Riskli alanları kim belirliyor?
Bir alanın riskli olarak tespit edilmesi için Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı, gerekli belgelerle inceleme yapıyor.
İnceleme döneminde Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın da
görüşüne başvuruluyor.
Bakanlık gelen taleplerden uygun gördüklerini Bakanlar Kurulu’na
sunuyor ve Bakanlar Kurulu riskli alan kararını veriyor.
İstanbul’da bugüne kadar Bakanlar Kurulu kararı ile 1106.25
hektarlık alan riskli ilan edildi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Gaziosmanpaşa, Sarıyer, Bağcılar,
Esenler, Küçükçekmece, Kadıköy ve Beyoğlu gibi ilçelerde riskli
alanlar belirledi.
